Decyzja nr 53/90 o powołaniu zespołu do zorganizowania Straży Granicznej
2 Rocznica utworzenia Straży Granicznej
Dwa lata działalności Straży Granicznej
Zakończył się (z drobnymi wyjątkami) proces opracowania i wprowadzenia w życie wewnętrznych prawnych unormowań do ustaw o Ochronie Granicy państwowej i o Straży Granicznej. Same ustawy testowała każdego dnia graniczna praktyka, co zaowocowało opracowaniem projektu nowelizacji. W roku 1992 w ruchu paszportowym skontrolowano 154 063 828 osób. Cudzoziemcy stanowili 63%. Najliczniejszą grupą przekraczających polską granicę stanowili obywatele RFN
(30 687 749), Czechosłowacji (8 257 670), byłego ZSRR (7 817 793), Rumunii (206 674).
Na podstawie danych z lat 1991-1992 można określić w przybliżeniu, ilu cudzoziemców przebywa w Polsce: obywateli byłego ZSRR 254 299, Rumunów 19 655, Bułgarów 7 128.
Są to dane szacunkowe. Funkcjonowanie starych umów o ruchu bezwizowym z Rumunią, Bułgarią, byłą Jugosławią i byłym ZSRR ułatwia obywatelom tych państw migrację i podróżowanie przez terytorium Rzeczpospolitej polskiej bez wizy kraju docelowego, głównie RFN.
Funkcjonariusze Straży Granicznej skontrolowali samochodowych środków transportu
37 032, łodzi i kutrów rybackich 68 436. Skontrolowano średnio o 34.5% więcej osób i środków transportu niż w roku poprzednim.
Dane o ruchu granicznym. w tym paszportowym, uproszczonym, małym: granica zachodnia - 84 234 836 osób (w porównaniu z rokiem 1991 wzrost o 39.5%), 23 473 825 środków transportu samochodowego (wzrost o 57.4%, wpłynął na to intensywny ruch przygraniczny): granica południowa - 49 731 194 osoby, 8 881 300 samochodów transportowych: granica wschodnia -
19 456 751 osób, 2 500 341 samochodów transportowych: granica morska - 1 772 052 osoby: lotniska - 2 225 342 osoby.
Jednostki pływające Morskiego Oddziału Straży Granicznej 34 razy interwencyjnie wychodziły w morze, wzięły udział w 4 akcjach ratowniczych, skontrolowały 323 jednostki, wydobyły 34 zestawy sieci kłusowniczych. wystawiły 43 wnioski o ukaranie za naruszenie przepisów obowiązujących na polskich obszarach morskich. Wysokość grzywien wynosiła łącznie 600 mln zł (o połowę mniej niż
w roku 1991).
Za usiłowanie nielegalnego przekroczenia lub nielegalne przekroczenie granicy zatrzymano 33 591 osób (w porównaniu z rokiem 1991 więcej o 147 %). Z Rzeczpospolitej polskiej nielegalnie usiłowało wydostać się 31 635 osób (w roku 1991 - 12 387). Wejść do Polski usiłowano – 1 946 osób (w roku 1991 - 1 202). Tak jak w roku poprzednim, najbardziej atrakcyjna dla przestępców granicznych, jest granica zachodnia - 30 387 osób oraz południowa - 2 068 Procentowo największy wzrost (288,4 %) dotyczy usiłowania lub nielegalnego przekraczania granicy wschodniej. Sprawcami przestępstw granicznych byli obywatele 40 państw. Najczęściej Rumuni (23.401), Bułgarzy (3.695), Ukraińcy (743) i Rosjanie (645). Ujawniono przemyt ogólnej wartości 162 mld złotych, w tym na granicy zielonej - wartości 5 mld. Poza ujętymi w ogólnej wartości artykułami przemysłowymi, połowę mniej niż w roku 1991.
Z Rzeczpospolitej polskiej nielegalnie usiłowało się wydostać 31 635 osób (w roku 1991-12387). Wejść do Polski usiłowało 1946 osób (w roku 1991 - 1202). Tak, jak w roku poprzednim najbardziej atrakcyjna dla przestępców granicznych jest granica zachodnia - 30 387 osób oraz południowa - 2068. Procentowo, największy wzrost (288,4%) dotyczy usiłowania lub nielegalnego przekraczania granicy wschodniej. Sprawcami przestępstw granicznych byli obywatele 40 państw. Najczęściej Rumuni (23 401), Bułgarzy (3695). Ukraińcy (743) i Rosjanie (645). Ujawniono przemyt ogólnej wartości 162 mld złotych, w tym na granicy zielonej - wartości 5 mld. Poza ujętymi w ogólnej wartości artykułami przemysłowymi, między innymi alkoholem i papierosami (152 mld zł), środkami płatniczymi państw obcych, wyrobami ze złota i dziełami sztuki - ujawniono przemyt narkotyków,
o łącznej wadze 12 435 kilograma i przemyt 553 samochodów Za przestępstwa dewizowo - przemytnicze zatrzymano 618 osób, z których znaczna część uczestniczyła w procederze zorganizowanym.
W minionym roku wszczęto 1 247 postępowań przygotowawczych (w porównaniu z rokiem 1991 -wzrost o 27%) przeciwko 1 846 podejrzanym.
Do służby przyjęto 726 funkcjonariuszy, 80% z nich skierowano do bezpośredniej ochrony granicy i do ruchu granicznego. W minionym roku wymierzono kary dyscyplinarne 289 funkcjonariuszom służby stałej i przygotowawczej, w tym 20 wydalono ze służby (15 za wykorzystanie funkcji służbowej do uzyskania nielegalnych korzyści materialnych).
W ramach szkolenia przeprowadzono kursy specjalistyczne z udziałem wykładowców
z Francji, USA, Kanady, RFN i Wielkiej Brytanii. Straż Graniczna interweniowała 2 736 razy
(w roku 1991 - 193), nie zezwalając na wjazd do Polski 1 332 transportom z materiałami
i substancjami stanowiącymi zagrożenie dla naturalnego środowiska (w roku 1991 - 47), ujawniono 12 przypadków zatrucia cieków i wód granicznych.
W pierwszym kwartale 1993 roku za przestępstwa graniczne funkcjonariusze Straży Granicznej zatrzymali 5 687 osób (w analogicznym okresie roku 1992 - 7 065). Najwięcej (5 085) na granicy z Niemcami. Najczęściej przestępstw granicznych dokonywali Rumuni (2 755), Bułgarzy
(1 087). 4 235 zatrzymanych osób podaje, że chciało przekroczyć granicę w celu zarobkowym.
Życzenia
Z okazji drugiej rocznicy utworzenia Straży Granicznej komendant główny, jego zastępca
i dyrektorzy biur Komendy Głównej odpowiedzieli na jednobrzmiące pytanie: CZEGO ŻYCZĘ NASZEJ FORMACJI?
Lista życzeń mogłaby być długa. Więc pozwolę sobie tylko wypunktować kilka spraw najważniejszych. Życzę nam znowelizowania ustawy o Straży Granicznej, nowej ustawy
o cudzoziemcach, umów granicznych z sąsiadami, porozumień o readmisji i wreszcie uregulowania kwestii wjazdu do Polski cudzoziemców z niektórych państw. Wszystkim funkcjonariuszom
i pracownikom cywilnym - cierpliwości, bo dwa lata to wprawdzie dużo, ale dla formacji, która generalnie zmienia swój charakter, która w tempie przyspieszonym musi osiągać europejskie standardy działania - to dopiero początek drogi. Myślę, że mamy prawo do ostrożnego optymizmu, bo w danych nam warunkach sprawdzamy się coraz lepiej. Utrzymania tego poziomu życzę
i formacji i sobie. To nie są życzenia na wyrost. żywię głębokie przekonanie, Ze nas wszystkich na to po prostu stać.
Komendant Główny Straży Granicznej Jan Wojcieszczuk
Zrozumienia. Tylko i wyłącznie zrozumienia. Naszej sytuacji, naszych potrzeb i problemów, z jakimi przychodzi nam się borykać. A także tego, że od ludzi trudno wymagać więcej, bo i tak wykonują sto pięćdziesiąt procent normy. Pamiętajmy o tym, że ubiegły rok przyniósł kolejne dwa rekordy: liczby osób przekraczających granicę legalnie i liczby osób zatrzymanych na próbie jej nielegalnego sforsowania, a wyzwaniom które w związku z tym przed nami stanęły, potrafiliśmy sprostać.
zastępca Komendanta Głównego Wojciech Brochwicz
Życzę nam wszystkim, satysfakcji ze służby i z przekonania, że realizujemy zadania bardzo ważne dla bezpieczeństwa Polski. Życzę, aby doświadczenia pierwszych dwóch lat, dobrze służyły doskonaleniu sprawności działania Straży Granicznej. Szczególne życzenia kieruję do tych funkcjonariuszy, którzy służbę pełnią bezpośrednio na granicy, w strażnicach i granicznych placówkach kontrolnych. To ich służba tworzy społeczny wizerunek Straży Granicznej, decyduje
w znacznym stopniu o Ocenie naszej działalności.
Izabela Czyżewska
Zdecydowanej poprawy warunków pracy umożliwiających skuteczną kontrolę graniczną
w przejściach. Inwencji we wprowadzaniu nowych metod i form działania. Rozwoju legalnego ruchu granicznego. Wykorzystywania doświadczeń pokrewnych służb innych państw. Umiejętności kształtowania u obywateli obrazu naszej służby.
Ryszard Grabowski
Mądrości i odwagi w codziennych działaniach. Zapewnienia stabilizacji i bezpieczeństwa zawodowego wszystkim funkcjonariuszom, komfortu materiałowo - sprzętowego.
Ryszard Musiał
Spokoju, jeszcze raz spokoju. Wzajemnego szanowania się. A w ogóle - być człowiekiem i w drugim widzieć człowieka.
Henryk Siedlecki
Żeby na granicy zachodniej trzeba było zatrzymywać jak najmniej osób, żeby cementowała się nasza służba.
Bogdan Stefański
Przetrwania i poprawy warunków pracy.
Cezary Zalewski
Wprowadzenia wiz dla obywateli Rumunii, Bułgarii i byłego ZSRR. Przydzielenia śmigłowców w celu efektywniejszego zabezpieczenia granicy północno - wschodniej i morskiej.
Eugeniusz Zuziak
Odpowiem trochę nie wprost. Podczas ostatniej wizyty w Polsce dowódcy Wojsk Pogranicznych Białorusi usłyszałem pytanie, które zresztą zadawał kilkakrotnie: "Jak w tak krótkim czasie udało się nam tyle zrobić?". I to było dobre pytanie. Cóż, codziennie starając się sprostać zadaniom stawianym. nam przez granicę. trochę chyba zapominamy o tym, co za nami. Chciałbym więc życzyć dystansu. Dystansu do tego, co robimy, czyli umiejętności zachowania właściwych proporcji w ocenie własnych dokonań, których przecież nie musimy się wstydzić.
Jarosław Żukowicz
Spotkanie z KOP - istami
Pod hasłem "Ocalić od zapomnienia", w Warszawie, na dwudniowym spotkaniu zorganizowanym przez Straż Graniczną, zawiązał się Społeczny Komitet Uczczenia 70-lecia Korpusu Ochrony Pogranicza (rocznica przypada w roku 1994). Jednym z zadań, które postawił sobie Komitet, jest założenie centralnego rejestru żyjących żołnierzy KOP i funkcjonariuszy Straży Granicznej II Rzeczpospolitej.
Komitet apeluje, by w tej sprawie zgłaszać się do Biura Prezydialno-Prawnego Komendy Głównej Straży Granicznej: Al. Niepodległości 100, 02- 514 Warszawa.
Bardzo ważne jest spisanie wspomnień zawierających fakty, miejsca i nazwiska towarzyszy broni, a także udostępnienie pamiątek i dokumentów - tylko w ten sposób może wypełnić się treścią ta, jak dotąd mało znana, karla polskiej historii. Powstał centralny rejestr byłych żołnierzy KOP
i funkcjonariuszy SG II RP.
Do kwietnia br. swoje ankiety nadesłało 22 byłych żołnierzy KOP oraz nawiązano kontakt
z byłym funkcjonariuszem Straży Granicznej II RP ppłk w st. spocz. Józefem Janochą.
Wśród spraw, którymi komitet postanowił się zająć, jest nawiązanie kontaktu z rodzinami dowódców KOP i SG oraz staranie o awanse dla najstarszych obrońców granicy. W planie zamierzeń zawarto też nawiązanie kontaktu z harcerzami i Związkiem Strzeleckim. Członkiem komitetu został, między innymi ppłk w st. spocz. Jan Sadowski, oficer Dowództwa KOP, fundator tablicy pamiątkowej, która zostanie wmurowana w katedrze polowej Wojska Polskiego w maju 1993 roku to jest w drugą rocznicę powołania Straży Granicznej. W skład komitetu wchodzą też:
ks. ppłk Antoni Szyrwiński, kpr. w st. spocz. Stanisław Buczak, kpr. w st. spocz. inż Zygmunt Syryczyński, st. sierż. w st. spocz. Józef Piłat, plut. w st. pocz. Antoni Stawski, mjr w st. spocz. inż. Edmunt Jażwiłko, szer. w st. spocz. Jan Ćwiek.
Na 70 lecie Korpusu Ochrony Pogranicza komitet planuje wręczenie sztandaru Komendzie Głównej Straży Granicznej i wmurowanie tablicy pamiątkowej ku czci wszystkich poległych
i pomordowanych żołnierzy formacji granicznych.
M.J. i T.W.
Na podstawie Biuletynu Nr 5 z 1993 roku przygotował Bogdan Piesto
ROZMOWA Z KOMENDANTEM GŁÓWNYM STRAŻY GRANICZNEJ PŁK PROF.MARKIEM LISIECKIM
Ku Europie
Wywiad z lutego 1992 roku.
- Co pana, pracownika naukowego, a więc człowieka zajmującego się raczej teorią, skłoniło do przyjęcia stanowiska, które, choć teorii wymaga, jest stanowiskiem zdecydowanie dla praktyka?
- Proszę pamiętać, czym zajmowałem się od 1983 r. w Akademii Spraw Wewnętrznych. Pracowałem tam w Katedrze Organizacji i Zarządzania przekształconej później w Instytut Organizacji i Dowodzenia, a przez ostatnie dwa lata kierowałem zakładem Metod i Techniki Zarządzania. I zawsze próbowałem łączyć w pracy badawczej dwa istotne elementy - teorię z praktyką, żadnej z tych spraw w nauce organizacji i kierowania pomijać nie wolno, ponieważ tak jak praktyka dostarcza podstaw do tworzenia pewnych teorii, tak one z kolei muszą być przydatne w praktyce.
Czytaj więcej: ROZMOWA Z KOMENDANTEM GŁÓWNYM STRAŻY GRANICZNEJ PŁK PROF.MARKIEM LISIECKIM
Historia powołania Straży Granicznej w 1990 roku.
Poniżej wybrane fragmenty opublikowanego referatu prof. dra hab. Marka Lisieckiego (płka SG w st. sp., byłego przewodniczącego Zespołu ds. Zorganizowania Straży Granicznej, pierwszego komendanta głównego SG) na temat „Ochrona granic i kontrola ruchu granicznego jako zadanie administracji specjalnej w Polsce - doświadczenia i perspektywy”. Referat został wygłoszony na Konferencji Naukowej „Stulecie polskiej administracji. Doświadczenia i perspektywy” w dniu 25 października 2018 r. - zorganizowanej przez Krajową Szkołę Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego w Warszawie.
Ochrona granic i kontrola ruchu granicznego jako zadanie administracji specjalnej
w Polsce - doświadczenia i perspektywy
MAREK LISIECKI
Czytaj więcej: Historia powołania Straży Granicznej w 1990 roku.
